13. yüzyilda Anadoluda Hünkar Haci Bektas Veli önderliginde örgütlenen bir inanc-düsünce söylemi gelismistir. Horasan Erenleri olarak taninan Türkmen dervisleri Anadoluda büyük capli bir kültürel, sosyal, iktisad ve inancsal degisimin tasiyicisi olmuslardir.
Hünkar Haci Bektas Veli Velayetnamesinde, Hünkar Haci Bektas Velinin bircok halifesinin yurt kurma sebebiyle Anadolunun ve Balkanlarin farkli yörelerine gönderildigi anlatilmaktadir. Hünkar Haci Bektas Veli dönemiyle beraber Alevi-Bektasi düsüncesi Anadoluda oldugu gibi Rumeli topraklarinda da temellenir. 13. Yüzyilda Balkan cografyasinda gelenegin en önemli karizmatik-tarihi temsilcisi olan Sari Saltuk faaliyet gösterir.
Sari Saltuk, Hünkar Haci Bektas Veli tarafindan Balkanlara gönderilir. Sinoptan Karadeniz yoluyla Gürcistana, oradan Kaligra kanaliyla Balkanlara gecen Sari Saltuk, insanüstü vasiflarla tanitilan, kimi yerde canavarlarla mücadele eden bir kahraman, kimi yerde de Haci Bektas Veli, Ahi Evran, Mevlana ile irtibati olan bir erendir. Cem Sultanin büyük cabalari ile Ehl-i Sünnetten gösterilme cabalarina ragmen Sari Saltuk apacik; bir evliyaullah, kutup ve veli olarak kolonizatör bir Türk dervisi, Alevi-Bektasi alperenidir.
